Một trường đại học gồm chủ yếu các ngành khoa học khác, Imperial College London đứng chung vị trí thứ hai với Đại học Cambridge.

Kế tiếp đứng thứ tư là Đại học Harvard, trường đại học giàu nhất thế giới. Thêm hai trường đại học Anh cùng chia sẻ vị trí thứ năm là University College London và Đại học Oxford. Với King's College London ở vị trí thứ 16, London có ba trường nằm trong top 20.

Mặc dù một số nhà lãnh đạo các trường đại học có thể hoài nghi về những xếp hạng như vậy, nhưng họ nhận thức rất rõ về tầm quan trọng của chúng.

Ông Mike Nicholson, giám đốc tuyển sinh của trường Đại học Oxford, nói: "Công bằng mà nói thì thật ngốc nghếch nếu không để ý tới cách các bảng xếp hạng được xây dựng như thế nào." Việc xếp hạng đã trở thành một phần không thể thiếu để tạo hình ảnh, uy tín và thương hiệu của các trường đại học, giúp họ thu hút sinh viên, nhân viên và đầu tư nghiên cứu.

Không có trang web của một trường đại học nào lại thiếu phần nhận là nằm trong top 100 cho một cái gì đó.

Làm thế nào để đứng đầu

Nhưng điều có lẽ đáng ngạc nhiên hơn là việc xếp hạng này mới chỉ xuất hiện thời gian gần đây trong ngành giáo dục đại học.

Đây là năm thứ mười có bảng xếp hạng QS, và bảng xếp hạng toàn cầu đầu tiên, Xếp hạng học thuật các trường đại học thế giới (Academic Ranking of World Universities), là do Đại học Giảo Thông Thượng Hải đưa ra vào năm 2003.

Trường Imperial College London nổi lên đứng thứ 2 trong bảng xếp hạng. Những bảng xếp hạng này nổi lên cùng với sự toàn cầu hóa giáo dục đại học và với việc chia sẻ thông tin trực tuyến.

Nhưng làm thế nào để một trường đại học được xếp đứng đầu bảng xếp hạng? Và tại sao một nhóm nhỏ các trường lại dường như có thể giữ vững các vị trí hàng đầu? Yếu tố lớn duy nhất trong bảng xếp hạng QS là danh tiếng về học thuật. Nó được tính bằng cách khảo sát hơn 60.000 học giả trên thế giới về ý kiến của họ đánh giá giá trị của các trường khác chứ không phải của trường của họ.

Ông Ben Sowter, Giám đốc điều hành QS, nói rằng điều này có nghĩa là các trường đại học vốn có tên tuổi và thương hiệu mạnh có nhiều khả năng sẽ được đánh giá tốt hơn.

Yếu tố lớn nhất tiếp theo - "trích dẫn dựa trên mỗi khoa" - nhìn vào khả năng nghiên cứu của các trường đại học, tính con số các công trình nghiên cứu được các nhà nghiên cứu khác trích dẫn.

Tỷ lệ cán bộ giảng dạy so với con số sinh viên cũng đại diện cho một phần khá lớn cách xếp hạng được quyết định như thế nào.

 Thương hiệu lớn
Ba yếu tố này, uy tín, trích dẫn nghiên cứu và tỷ lệ nhân viên, quyết định bốn phần năm việc xếp hạng. Và cũng có cả điểm cho việc trường có mang tính quốc tế hay không trên phương diện đội ngũ giảng viên và sinh viên.

"Danh tiếng về học vấn" là yếu tố lớn nhất quyết định việc xếp hạng

Là biểu mẫu cho thành công, nó có nghĩa là những trường vượt lên trên có nhiều khả năng là các trường đại học lớn, có uy tín, các trường nghiên cứu chuyên sâu, mạnh về các khoa ngành khoa học và có nhiều hợp tác quốc tế.

Liệu đó có phải là một cách công bằng để xếp hạng các trường đại học hay không? Nó không đề cập gì đến chất lượng giảng dạy hoặc khả năng của sinh viên?

"Chúng tôi không có được cái nhìn toàn diện về những gì các trường đại học đang làm", ông Sowter nói. "Bảng xếp hạng luôn là một dụng cụ cùn", mà theo ông đây chính là mặt mạnh và cũng là điểm yếu của các loại xếp hạng này.

Điểm giúp nhập cư

Hiệu quả nhìn chung của một thập kỷ các bảng xếp hạng đã mang lại lợi ích, ông Sowter lập luận. Nó đã làm cho các trường đại học chú ý hơn xem mình so với các đối thủ khác như thế nào.

Vẫn luôn có các "bảng xếp hạng bất thành văn, dựa trên sự dập khuôn", ông nói, do đó càng có thêm minh bạch sẽ cho phép tranh luận cởi mở hơn.

Tuy nhiên, việc lập bảng xếp hạng cũng có động cơ riêng của nó - và ông Sowter nói đã có hệ quả không chủ ý.
"Một số quá chú trọng vào chuyện này", ông nói. Cải thiện vị trí xếp hạng đã được ghi vào các tuyên bố nhiệm vụ của một số trường đại học.

Tỉ lệ giảng viên và sinh viên cũng là thước đo cho việc xếp hạng

Nó cũng trở thành một vị thế gần như chính thức. Hệ thống nhập cư của Đan Mạch cho thêm điểm với người nộp đơn là sinh viên dựa vào xếp hạng của trường đại học mà họ tốt nghiệp.

Áp lực vượt lên trên bậc thang này cũng đã đẩy một số trường đại học tới chỗ làm sai quy tắc, ông Sowter nói, bằng cách nộp các dữ liệu không chính xác.

Bảng xếp hạng các trường đại học thế giới của The Times Higher Education World University Rankings, trước khi công bố xếp hạng hàng năm vào tháng tới, thậm chí đã cho biết cụ thể hơn về những gì tạo nên một trường đại học nằm trong top 200.

Nó bao gồm tổng thu nhập hàng năm trên $750.000 (£462.000) mỗi năm học; tỷ lệ sinh viên-nhân viên là gần 12 trên một; khoảng một phần năm nhân viên và sinh viên là sinh viên quốc tế và có thu nhập cho nghiên cứu là khoảng $230.000 (£142.000) cho mỗi trường.

"Quý vị cần có một khoản tiền đáng kể, nó là cần thiết để trả lương và thu hút, giữ chân những học giả hàng đầu và xây dựng cơ sở vật chất cần thiết," biên tập viên bảng xếp hạng, ông Phil Baty nói.

Xếp hạng đa cấp

Bất kể cách tính toán như thế nào, một bảng xếp hạng đơn giản có sức hấp dẫn của nó. "Bảng xếp hạng, thế nào chăng nữa, đều có ảnh hưởng rất lớn với các sinh viên và các nhà lãnh đạo chính phủ và một số trường đại học ở các nước khác nhau," ông Philip Altbach, Giám đốc Trung tâm Giáo dục Đại học Quốc tế tại Boston College nói.

Tuy nhiên, ông cảnh báo về những gì đang thực sự được dùng làm thước đo. Liệu các trường đại học không chuyên về nghiên cứu có nên được so sánh trong bảng xếp hạng dành cho các trường đại học nghiên cứu chuyên sâu hay không?
Một nỗ lực tạo ra một loại so sánh khác giữa các trường đại học được Liên minh châu Âu đưa ra trong năm nay với dự án xếp hạng đa cấp các trường đại học, U-Multirank.

Nó nhấn mạnh ít hơn vào uy tín và cho phép sinh viên chọn các tiêu chí riêng của họ để so sánh. Ông Andreas Schleicher muốn xếp hạng theo những gì sinh viên được học

Ý tưởng là một sinh viên muốn tìm một khóa học về nghệ thuật là không thực sự học được nhiều từ bảng xếp hạng chú trọng nhiều vào dự án nghiên cứu khoa học quốc tế.

Có thể sẽ có một cách hoàn toàn khác để so với các trường đại học.

Andreas Schleicher, giám đốc giáo dục thuộc OECD, người đi tiên phong trong các bài kiểm tra Pisa ở cấp trung học, muốn bắt đầu so sánh giáo dục đại học.

Ông nói có một nhu cầu từ công chúng muốn đánh giá chất lượng của các trường đại học.
Nhưng thay vì nhìn vào những gì được đổ vào các trường đại học - như tiền bạc, nhân viên và cơ sở vật chất - ông muốn tìm hiểu thêm về kết quả dưới hình thức của những gì sinh viên đang được học.

Đề xuất một kiểu xếp hạng khác cho các trường đại học sẽ sớm được trình lên chính phủ các nước khối OECD, ông nói.
Có thể dễ dàng nhìn thấy những hạn chế của bảng xếp hạng các trường đại học. Chúng được đo lường bằng các đặc tính của trường đại học chứ không phải của sinh viên của trường. Chúng tạo ra một danh sách chủ yếu gồm một kiểu trường nhất định. Các trường cao đẳng nhỏ, chuyên về nghệ thuật sẽ chịu thiệt thòi bất kể chất lượng của trường như thế nào.

Những trường tập trung vào giảng dạy hơn là nghiên cứu không sẽ được công nhận. Việc nhấn mạnh vào danh tiếng sẽ củng cố lợi thế của những trường đã nổi tiếng. Và các vị trí đứng đầu các bảng xếp hạng toàn cầu được các trường đại học nói tiếng Anh độc quyền chiếm lĩnh.

Tuy nhiên, những danh sách như vậy vẫn gây ảnh hưởng không thể phủ nhận, và thu hút sự chú ý của mọi người.
"Việc mọi người tranh luận về bảng xếp hạng là một tác động dẫn tới thay đổi," ông Sowter nói.